CHWIEJNA TENDENCJA DO WIDZENIA ŚWIATA TAKIM JAKIM JEST.
Uniwersalizm i Partykularyzm

Kulturę jako Świat wartości oraz każde działanie można scharakteryzować przy pomocy wielu wymiarów mających charakter dylematów:

• uniwersalizm - partykularyzm (czy dana kultura bądź działanie odwołuje się do powszechnych reguł czy też do specyfiki danych obiektów i specyficznych kontekstów);
• indywidualizm - kolektywizm (czy działający mają przede wszystkim na uwadze dobro indywidualne czy też zbiorowe);
• emocjonalność - neutralność emocjonalna (czy wartości bądź działanie nastawione jest na osiągniecie zaspokojenia emocjonalnego czy też dąży się do eliminowania z działania i wartości emocji);
• status przypisany - status osiągany (czy status jednostki jest jej nadawany ze względu na jej pochodzenie czy też osobiste osiągnięcia); itp.

Zajmijmy się w wielkim skrócie pierwszym z wyżej wymienionych wymiarów. Reguły w kulturach uniwersalistycznych są abstrakcyjne i dotyczą wszystkich jednostek (np. reguła równości), do których w danym momencie się odnoszą. Istnieje tylko jedna prawda i jeden najlepszy sposób docierania do 'prawdziwej' rzeczywistości. Działania powinny być spójne i przebiegać według uniwersalnych reguł i praw. Kultury partykularystyczne opierają się na specyficznym kontekście danego działania, np. powinienem pomagać zawsze przyjaciołom bez względu na ogólne reguły dotyczące danego działania (reguły prawne). Ważne jest tutaj budowanie nieformalnych sieci powiązań. Nie ma jednej prawdy o otaczającej nas rzeczywistości, w tym rzeczywistości przyrodniczej. Istnieje tendencja do traktowania własnej kultury jako wyjątkowej i niepowtarzalnej.
Większość badań dotyczących wymiaru 'uniwersalizm versus partykularyzm' pochodzi z USA i zainteresowanie tym wymiarem oddaje perspektywę kulturową samych badaczy. Badania porównawcze różnych kultur mają pokazać na ile różnią się one od uniwersalistycznej kultury amerykańskiej.

Jednak omawiany dylemat sam w sobie ma charakter uniwersalistyczny, bowiem jest to sposób postrzegania Świata i działania. Dylemat ten dotyczy postrzegania pewnych zjawisk, obiektów jako specyficznych, bądź nie, dla danej jednostki, jej grupy, kraju, bądź kultury z której jednostka pochodzi. Wybieramy zatem te aspekty postrzeganego przedmiotu, które dla naszej interpretacji i następującego po nim działania są najbardziej w danym kontekście 'racjonalne' z subiektywnego punktu widzenia. Omawiany dylemat ma zatem również charakter partykularystyczny. Kultura niekoniecznie musi narzucać preferencje pierwszeństwa, któregoś krańca tego wymiaru. Może być ona jedynie zasobem dla uzasadnienia podjętej decyzji i działania oraz pierwszeństwa cech postrzeganego obiektu.

• Uniwersalia i partykularia ścierają się ze sobą.
• Uniwersalia i partykularia przenikają się.
• Uniwersalia i partykularia współegzystują ze sobą.
• Natura należy do 'naszego' Świata.
• Dylemat zakreśla w całości jeden z możliwych schematów postrzegania Świata, w tym Świata Przyrody.
• Schemat jest podstawą procesu postrzegania Świata.
• Wybór pomiędzy jedną ze stron dylematu jest nieprzewidywalny.

Postrzegając Świat, w każdej obserwowanej przez nas sytuacji, możemy odnaleźć 'chwiejną tendencję do widzenia Świata takim jakim jest', uniwersalny i partykularny zarazem.